Hoe het wel kan

Koplopers laten circulariteit in de praktijk zien

Een kleine vijftig ondernemers en vertegenwoordigers van het onderwijs verzamelen zich op 7 november bij Lagemaat in Heerde. De reden? Om van enkele koplopers, waaronder Lagemaat, te horen hoe je wel degelijk als onderneming van lineair naar circulair produceren kunt omschakelen. Niet voor niets is het thema van de bijeenkomst dan ook: ‘Het kan wel!’. De bijeenkomst wordt georganiseerd door het Innovatiehuis Noord-Veluwe en RCT Gelderland. Een inspirerende middag volgt, waar tijdens en na afloop van de bijeenkomst tal van verbindingen tussen ondernemers worden gelegd.

Vanuit RCT Gelderland begeleidt innovatiemakelaar Marieke op de Weegh de bijeenkomst. Aan de drie koplopers vraagt ze hoe het nu wel kan? Wat zijn de ‘tips and tricks’, waardoor het overschakelen op circulair produceren mogelijk wordt. Het levert de volgende adviezen en ervaringen op:

• Het helpt geweldig als de lineaire productie goed draait en voldoende financiële middelen oplevert. Daarmee kun je dan de omslag naar circulair voor een belangrijk deel financieren.
• Belangrijk is toch een ‘sense of urgency’, als die er is vormt dit een forse steun in de rug.
• Samenwerken is van belang. Met onderwijs, overheden, onderzoek, maar ook met je concurrenten.
• Begin gewoon. Het duurt altijd langer dan je vooraf denkt. Zorg er wel voor dat je zelf aan het stuur zit en het uiteindelijk inbedt in je productieproces.
• Als je eenmaal circulair produceert lukt dat vooral goed als je voldoet aan de kwaliteitseisen en concurrerend bent.

Kom over twee jaar maar terug

Roeland van Delden is gestart bij de Bitumen Fabriek Apeldoorn, kortweg BiTuFa. In 2013 hoort hij dat bitumen eindig is. Hij gaat op zoek naar een alternatief en komt uit bij plasticfolie die bij gelaagd glas van autoruiten wordt gebruikt. Wat blijkt als we autoruiten vervangen wordt het glas gerecycled, maar de folie verbrand of begraven. En van dat folie is er veel beschikbaar, tenminste 500 miljoen kilo per jaar.  BiTuFa gaat ermee aan de slag en in 2016 hebben ze de plasticfolie als circulaire dakbedekking gepatenteerd beschikbaar, Leadax genaamd. De eerste presentatie is op de bouwbeurs in Utrecht. Veel interesse en enthousiasme, maar tot opdrachten leidt het niet. ‘Kom over twee jaar nog maar eens terug is de reactie’. Pas als de export wel aanslaat, Leadax verschillende prijzen wint, zoals de Veluwse Innovatieprijs, komt de vraag ook in Nederland goed op gang.

150.000 deeltjes per uur

Reukema in Harderwijk is handelaar in schroot, onder meer in metaal. Inmiddels moeten we zeggen, het was Reukema. Want in september 2023 is Myne verrezen, leverancier van groen metaal. Het proces om van schroothandelaar tot leverancier te komen heeft tien jaar geduurd, zo legt Martijn van de Poll uit. Daarbij is gebruik gemaakt van de (wetenschappelijke) kennis van de Technische Universiteit Delft en is met behulp van die kennis een Xorter ontwikkeld. Dit is een robotsorteerstraat die automatisch met de inzet van artificial intelligence het schroot deeltje voor deeltje in een enorm tempo, 150.000 deeltjes per uur namelijk, selecteert op type legering. De geselecteerde deeltjes worden vervolgens omgezet in ‘blends’ die onder meer kunnen worden geleverd aan de auto-industrie, waardoor zij deuren kunnen produceren van groen-metaal. Dit stelt ons in staat om de metaalrecyclingindustrie te transformeren van aanbod gestuurd naar vraag gestuurd. Het gevolg daarvan is een enorme verlaging van de CO2 footprint tot slechts 5% van die van nieuwgewonnen metaal.

Lagemaat: een sloop- en bouwbedrijf

Lagemaat is van origine een sloopbedrijf. Ondertussen hebben zij zich ontwikkeld tot bouwer en sloper. Arend van de Beek legt uit hoe dat in de praktijk werkt. Gebouwen van meer dan vijftig jaar oud kennen twee bestemmingen, slopen of er een monument van maken. Wordt er besloten tot sloop, dan zit tussen dat besluit en de daadwerkelijke sloop een paar jaar tijd. Die paar jaar worden door Lagemaat benut. Onmiddellijk nadat de beslissing wordt genomen gaan zij aan de slag. Met behulp van 3D worden alle elementen zorgvuldig in kaart gebracht en op basis daarvan wordt bepaald of re-use mogelijk is. Dit levert namelijk veruit de grootste CO2 besparing op. Vervolgens demonteert Lagemaat het gebouw volledig om de onderdelen te gebruiken als donorpand voor een nieuwbouwproject. Op deze manier ontstaat een materialen magazijn van bouwdelen die een tweede leven krijgen. Inmiddels zijn er al tal van prachtige voorbeelden, zoals het provinciegebouw in Gelderland, de tijdelijke rechtbank in Amsterdam en het Zuiderstrandtheater in Scheveningen.